PROJEKTY NAUKOWE
(OD 2012 ROKU)
POWIŚLE 1772-1945. PERSPEKTYWA NARODOWOŚCIOWA I SPOŁECZNO-RELIGIJNA
Ks. prof. dr hab. Wojciech Zawadzki
Konkurs: NPRH 2023, moduł FUNDAMENTY
Przyznana kwota to 261 590,40 zł.
Opis projektu:
Przedmiot badań: Badania będą dotyczyły Prawobrzeża Dolnej Wisły zwanego Powiślem w l. 1772-1945, zamieszkałego głównie przez ludność niemiecką i polską, wyznania luterańskiego i katolickiego. Ponadto analizowane będą mniejsze grupy etniczne i wyznaniowe, w tym mennonici i Żydzi. Szczegółowy opis będzie dotyczył: 1. Sytuacji społeczno-religijnej i narodowościowej przed 1772 r., 2. Struktur państwowych, wyznaniowych i samorządowych, 3. Nauczania i szkolnictwa, 4. Życia religijnego i relacji międzywyznaniowych, 5. Opieki społecznej, 6. Stowarzyszeń i organizacji, 7. Polskiej i niemieckiej inteligencji, 8. Relacji polsko-niemieckich, 9. Pielęgnowania polskiej tożsamości narodowej, języka i kultury, 10. Plebiscytu w 1920 r., 11. Losów ludności polskiej po 1939 r.
Cel badań: Zbliżone badania przeprowadzono dla terenu Żuław Malborskich i Elbląskich, czyli dla terenu graniczącego od północy z Powiślem (por. W. Zawadzki, Żuławy Malborskie i Elbląskie 1772-1945. Perspektywa społeczno-religijna, Pelplin 2021). Przedstawiony projekt wpisuje się więc w logikę już zakończonych badań, poszerza zakres terytorialny i wprowadza nowe parametry badawcze, m.in. relacje polsko-niemieckie, zasadniczo pominięte w prezentacji terenów żuławskich. Stulecie Plebiscytu 1920 r. obchodzono niestety w czasie pandemii, co zahamowało aktywność naukową związaną z tym jubileuszem. Projektowana monografia, wprawdzie nieco spóźniona, wpisywałaby się w stulecie plebiscytu.
Wyniki badań: Realizacja projektu pozwoli porównać powiślańskie relacje społeczno-religijne i etniczne a szczególnie polskość Powiśla, z innymi terenami zamieszkałymi przez Polaków w granicach Prus Zachodnich i Wschodnich. Przewidywanym wynikiem badań jest wykazanie sposobów aplikacji ustawodawstwa pruskiego do terenu z licznie reprezentowaną i aktywną patriotycznie ludnością polską, roli jaką odegrały w tych działaniach władze kościelne, relacji łączących II Rzeczpospolitą z Polakami na Powiślu oraz wskazanie, poza już znanymi, liderów narodowych wśród ludności niemieckiej i polskiej na Powiślu.
HISTORIA JEROZOLIMSKA FULKA Z CHARTRES – TŁUMACZENIE, OPRACOWANIE I KOMENTARZ
Dr Bartłomiej Dźwigała
Konkurs: NPRH 2023, moduł Uniwersalia 2.2
Przyznana kwota 223 470 zł
Opis projektu:
„Historia Hierosolymitana” autorstwa Fulka z Chartres jest jednym z najbardziej znanych w historiografii wytworów średniowiecznego dziejopisarstwa. Kronikarz Fulko spisał dzieje pierwszej krucjaty oraz państw łacińskich na Bliskim Wschodzie, obejmując narracją lata 1095-1127. Drugim zgłaszanym do projektu dziełem, które zespół badawczy będzie traktował łącznie, opierając się na najnowszych odkryciach naukowych, jest tekst zatytułowany „Gesta Francorum expugnantium Iherusalem”. Jest to tekst blisko powiązany z kroniką Fulka z Chartres, w największym stopniu przekazujący kształt pierwszej redakcji kroniki Fulka, która obecnie jest zaginiona. Założeniem projektu jest przetłumaczenie i opracowanie obu dzieł łącznie, co nie tylko udostępni polskiemu odbiorcy ważny na skalę europejską tekst, ale także, dzięki komentarzowi naukowemu, do polskiej historiografii zostaną wprowadzone najnowsze badania mediewistyczne, na których bazie zespół sformułuje oryginalne interpretacje i wnioski.
RĘKOPISY COD. GRAEC. FOL. 16 ORAZ COD. GRAEC. FOL. 18 POCHODZĄCE Z BYŁEJ PRUSKIEJ BIBLIOTEKI PAŃSTWOWEJ (OBECNIE W BIBLIOTECE JAGIELLOŃSKIEJ). BADANIE KODYKOLOGICZNE I PALEOGRAFICZNE ORAZ ANALIZA TREŚCI
Dr Katarzyna Dźwigała
Konkurs: NCN 2023, Miniatura 7
Przyznana kwota: 13 695 PLN
Opis projektu:
Projekt badawczy dotyczy dwóch rękopisów: cod. graec. fol. 16 oraz cod. graec. fol. 18. Pochodzą one ze zbiorów byłej Pruskiej Biblioteki Państwowej w Berlinie, tzw. Berlinki. Rękopisy te należą do kolekcji 161 greckich manuskryptów stanowiących część wspomnianych zbiorów, uznawanych za jedną z najcenniejszych w Europie kolekcji zabytków rękopiśmiennych.
Wymienione dwa rękopisy stanowiły pierwotnie jedną całość, jednak zostały podzielone na dwa osobne kodeksy według podziału na autorów zawartych w nich dzieł. Cod. graec. fol. 16 ma pochodzić z XIII-XIV w. i zawiera 139 kart z dziełami Makarego z Egiptu. Cod. graec. fol. 18 zawiera 174 karty z XIII w. głównie z greckimi dziełami przypisywanymi Efremowi Syryjczykowi.
„KRZYK W TYM PRZYPADKU BARDZO CI POMOŻE”[1]. LEKARZE ŚREDNIOWIECZNEJ ITALII O CIĄŻY, PORONIENIU, PORODZIE I KOMPLIKACJACH OKOŁOPORODOWYCH W TRAKTATACH MEDYCZNYCH POWSTAŁYCH POMIĘDZY XII-XV WIEKIEM
Dr Anna Głusiuk
Konkurs: NCN 2023, Miniatura 7
Przyznana kwota: 24 577 PLN
Opis projektu:
Celem projektu jest kwerenda naukowa i analiza traktatów medycznych powstałych na terenie Italii pomiędzy XII-XV wiekiem, w których w sposób szczegółowy omawiana jest tematyka ciąży, porodu i komplikacji okołoporodowych. Podczas kwerendy prowadzonej w Bibliotece Watykańskiej i w Bibliotece Narodowej w Rzymie planuje się dotrzeć do dzieł takich autorów jak Rhazes, Awicenna, Konstantyn Afrykańczyk oraz Jan Plateariusz (XII w.), Aldobrandino ze Sieny (XIII w.), Taddeo Alderotti (†1295), Mondino de’Liuzzi (†1326), Gentile z Foligno (†1348), Michał Savonarola i inni, którzy szczegółowo omówili wymienioną problematykę. Dzięki zebranym materiałom będzie możliwe przeprowadzenie szczegółowych badań dotyczących: 1) opieki nad kobietą ciężarną; 2) poronień samoistnych i celowych; 3) przygotowania do porodu; 4) oznak rozpoczynającego się porodu; 5) uśmierzania bólu i przyśpieszenia porodu; 6) przecięcia pępowiny; 7) komplikacji okołoporodowych; 8) cesarskiego cięcia.
ROLA KOŚCIOŁA W INTEGRACJI RZYMSKO-BARBARZYŃSKIEJ W ITALSKIM KRÓLESTWIE LONGOBARDÓW – KWERENDA BIBLIOTECZNA I ŹRÓDŁOWA
Ks. dr hab. Tomasz Skibiński, prof. UKSW
Stypendium Fundacji Lanckorońskich na 2024
Opis projektu:
Cel i tematyka badań
Stypendium zostało przyznane na wyjazd naukowy do Rzymu (1 miesiąc).
Celem planowanego wyjazdu jest przeprowadzenie kwerendy bibliotecznej i źródłowej dotyczącej roli Kościoła w integracji rzymsko-barbarzyńskiej w Królestwie Longobardów (568-774). Inwazja Longobardów na teren Italii w 568 r. była kolejnym z etapów zmiany etnicznej ludności Półwyspu Apenińskiego, a w ciągu kolejnych wieków multietniczna ludność Italii przeżywała złożone procesy integracyjne.
W tych procesach intensywnie i aktywnie uczestniczył Kościół. Istniejąca literatura i wstępne rozeznanie źródeł wskazuje, że zarysowane zagadnienie, choć już dostrzegane w nauce, otwiera pole do pracy i wymaga zgromadzenia zarówno koniecznej bazy źródłowej jak i opracowań naukowych, przede wszystkim powstałych w ostatnich latach. Wiele podstawowych źródeł dziejów Longobardów jest zebranych w tomie MGH Scriptores Rerum Logobardicarum et Italicarum saec. VI-IX (Hannoverae 1878), ale ten zbiór jest daleki od wyczerpania zagadnienia, które jest rozproszone u wielu pisarzy z tego okresu, także pochodzących ze środowiska pozalongobardzkiego. Równie istotne jest dotarcie do aktualnych opracowań, które są dostępne często tylko w specjalistycznych bibliotekach.
Miejsce prowadzenia badań
Zaplanowana przeze mnie kwerenda uwzględnia biblioteki w Polsce a także serwisy naukowe online. Duża część materiałów jest jednak tą drogą niedostępna, stąd konieczność przeprowadzenia jej w bibliotekach specjalistycznych. W dziedzinie badań dotyczących literatury chrześcijańskiej pierwszych wieków Biblioteka Instytutu Patrystycznego Augustinianum jest jedną z najlepiej zaopatrzonych w świecie. Jej zasoby obejmują zarówno materiały źródłowe jak i opracowania z zakresu historii i literatury starożytnej, a w siedzibie biblioteki udostępnione są bogate serwisy internetowe online. W razie potrzeby bogatymi zasobami – choć nie tak dobrze sprofilowanymi – dysponuje także Biblioteca Casanatense, oraz w odniesieniu do historii Italii – Biblioteca Nazionale Centrale di Roma.
[1] Il trattato ginecologico-pediatrico in volgare di Michele Savonarola. Ad mulieres ferrarienses de regimine pregnantium et noviter natorum usque ad septennium, ed. L. Belloni, Milano 1952, s. 121.
TŁUMACZENIE Z J. WŁOSKIEGO NA J. POLSKI DIZIONARIO PATRISTICO E DI ANTICHITA CRISTIANE.
Kierownik projektu: ks. prof. dr hab. Leszek Misiarczyk,
Wykonawcy z Instytutu Historii: ks. prof. dr hab. Leszek Misiarczyk (tłumaczenie i redakcja), ks. dr hab. Tomasz Skibiński, prof. UKSW (tłumaczenie i redakcja), ks. dr hab. Tadeusz Kołosowski, prof. UKSW (redakcja)
Ministerstwo Nauki i Edukacji, grant na tłumaczenie
Przyznana kwota 1 000 000 PLN
Czas realizacji: 2021-2026
MAJĄTKI TEMPLARIUSZY WE FRANCJI W OKRESIE UPADKU ZAKONU (1307-1318).
Kierownik: dr Magdalena Satora
Konkurs: OPUS 19, panel: HS3, nr 2020/37/B/HS3/00329
Przyznana kwota: 207 120 PLN
Czas realizacji: 2021-2024
Opis projektu:
W ciągu niemal dwustu lat istnienia zakon templariuszy zgromadził znaczne dobra na terenie królestwa Francji. Kiedy w październiku 1307 r. z rozkazu króla Filipa IV Pięknego (1285-1314) wszyscy francuscy bracia zastali aresztowani i oskarżeni o herezję, ich majątki przeszły w ręce przedstawicieli monarchy. Zapoczątkowało to dyskusję pomiędzy francuskim dworem a papieżem Klemensem V (1305-1314), będącym bezpośrednim zwierzchnikiem zakonu, na temat tego, kto powinien przejąć kontrolę nad dobrami templariuszy i jakie powinny być ich dalsze losy. Choć obie strony zgodnie deklarowały chęć ich wykorzystania na potrzeby organizacji nowej krucjaty, ich opinie różniły się przede wszystkim w kwestiach dotyczących administrowania nimi do czasu zakończenia procesu. Ostatecznie w 1312 r., podczas soboru w Vienne, papież podjął decyzję o likwidacji zakonu i przekazaniu jego majątków joannitom. Na terenie królestwa Francji ich transfer zakończył się w 1318 r. Do dziś jednak nie ustalono, czy Filip Piękny rzeczywiście zrealizował papieskie decyzje, czy też od początku sprawy templariuszy starał się w całości przejąć dobra zakonu i wykorzystać je dla swoich potrzeb. Nie wiadomo również, czy koszty kilkuletniego dochodzenia nie pochłonęły większości majątków w królestwie Francji. Projekt ma na celu odpowiedź na oba pytania i przewiduje szczegółową analizę polityki francuskiego władcy wobec kwestii związanych z dobrami zakonu, a także stworzenie bilansu finansowego postępowania. Uzupełni to naszą wiedzę na temat roli Filipa Pięknego w sprawie templariuszy, która do dziś jest przedmiotem dyskusji w światowej historiografii.
RZĄDY KOALICYJNE W POLSCE W LATACH 1989-2001.
Kierownik: prof. dr hab. Antoni Dudek
Konkurs: OPUS 18, panel: HS3, nr 2019/35/B/HS3/02406
Przyznana kwota: 565 723 PLN
Czas realizacji: 2020-2024
Opis projektu:
Projekt zakłada zainicjowanie systematycznych badań nad historią polityczną Polski w latach 90. XX wieku. Ich głównym celem w ramach tego projektu będzie porównawcza analiza sposobu, w jaki partie polityczne współtworzące polskie rządy w latach 1989-2001, realizowały deklarowane założenia programowe, a także jakie były realne interesy swoich przywódców i działaczy. Ramy czasowe projektu wyznacza z jednej strony załamanie się monopolistycznych rządów PZPR i powstanie rządu Tadeusza Mazowieckiego, zamyka zaś rok 2001, w którym zakończył działalność gabinet Jerzego Buzka, a wprowadzone wówczas nowe zasady finansowania partii politycznych z budżetu państwa przyczyniły się następnie do wyraźnego ustabilizowania systemu partyjnego. Jednym z istotnych celów projektu badawczego jest analiza zarówno samego procesu negocjacji członkowskich z NATO i UE, jak również polityki poszczególnych rządów. Wydaje się, że cele te były dość powszechnie podzielane przez wszystkie główne siły polityczne, jednak wyjaśnienia wymaga, czy konkretne partie tworzące koalicyjne rządy rzeczywiście miały wspólną wizję polityki zagranicznej oraz jak wyglądała współpraca na tym polu między kolejnymi gabinetami i prezydentami. Kluczowe zagadnienia polityki wewnętrznej, charakterystyczne dla tego okresu, to w pierwszej kolejności kryzys odziedziczonego po PRL aparatu państwowego, a następnie jego stabilizacja i rozbudowa wyznaczana przez rozwój samorządu terytorialnego oraz kolejne reformy rządowego centrum. Nie mniej istotne jest istnienie silnego ośrodka władzy wykonawczej w postaci urzędu prezydenta, którego kompetencje podlegały kolejnym modyfikacjom wynikającym zarówno z wejścia w życie małej konstytucji (1992) oraz konstytucji z 1997, jak i odmiennej kultury oraz położenia politycznego kolejnych prezydentów. Wreszcie jednym z najważniejszych czynników kształtujących ład polityczno-społeczny po 1989 r. była szybko zmieniająca się sytuacja gospodarcza (recesja z lat 1989-1992, następnie koniunktura z okresu 1993-1996, wreszcie spowolnienie z lat 1997-2001). Partie polityczne kreujące działalność ośmiu rządów istniejących w tym okresie, łączył wprawdzie ogólny cel, którym była budowa demokratycznego państwa prawa o wolnorynkowej gospodarce, związanego z zachodnimi strukturami politycznymi i wojskowymi, jednak równocześnie występowały istotne różnice na poziomie metod przy pomocy których starano się je zrealizować, a także mechanizmów reprezentacji interesów. Rządy te różniły się też pod względem stabilności zaplecza parlamentarnego oraz relacjami z prezydentem. Realizacja projektu zakłada przeprowadzenie szerokiej, wieloaspektowej kwerendy w prasie i innych źródłach publikowanych, a także w otwierających się stopniowo archiwach polskich i zagranicznych. W trakcie trwania projektu, nastąpi stopniowe znoszenie trzydziestoletniej karencji na dostęp do szeregu dokumentów, co należy wykorzystać, aby skonfrontować ich zawartość z żyjącymi jeszcze uczestnikami wydarzeń. Dlatego równolegle wykonawcy zakładają zgromadzenie szeregu relacji – wywiadów. Zostaną one, podobnie jak i pozyskane dokumenty (w tym również pochodzące ze zbiorów prywatnych) udostępnione na otwartej stronie internetowej. Ta ostatnia będzie jednym z przewidywanych rezultatów projektu. Do innych będą należały autorskie monografie, artykuły w polskich i zagranicznych czasopismach punktowanych oraz konferencja podsumowująca projekt.
HENRYK BITTERFELD Z BRZEGU I REFORMA OBSERWANCKA ZAKONU BRACI KAZNODZIEJÓW. EDYCJA KRYTYCZNA I OPRACOWANIE TRAKTATU „DE FORMATIONE ET REFORMATIONE ORDINIS FRATRUM PRAEDICATORUM”.
Kierownik: dr hab. Anna Zajchowska-Bołtromiuk
Konkurs: OPUS 16, panel: HS3, nr 2018/31/B/HS3/01196
Przyznana kwota: 207 364 PLN
Czas realizacji: 2019-2023
Opis projektu:
Celem projektu jest zbadanie teoretycznych założeń i historycznego kontekstu wprowadzenia i rozwoju reformy obserwanckiej Zakonu Braci Kaznodziejów z końca XIV i XV wieku, a także wskazanie na wkład polskiej prowincji zakonu w ten rozwój. Podstawą badań będzie traktat Henryka Bitterfelda z Brzegu „De formatione et formatione Ordinis Fratrum Praedicatorum”, którego edycja krytyczna będzie stanowiła materiał ilustracyjny do serii analitycznych studiów mu poświęconych. Zakon dominikański był jednym z najliczniejszych i najbardziej wpływowych zgromadzeń męskich dojrzałego średniowiecza. Dominikanie zaangażowani byli w życie uniwersyteckie, kościelne i duszpasterskie, wypowiadając się na wszystkie najważniejsze dla epoki tematy i angażując się w kluczowe dla Kościoła tamtej epoki przedsięwzięcia. Także podjęta przez nich u schyłku XIV wieku reforma była częścią ogólnokościelnego ruchu reformy, której program streszczano hasłem „reforma in capite et in membris”, a która zdominowała historię Kościoła w XV wieku. Dominikańska reforma obserwancka, choć cieszy się stale rosnącym zainteresowaniem badaczy wciąż nie doczekała się kompleksowego opracowania. Nie dysponujemy też wciąż edycjami źródeł fundamentalnych dla jej historii. W światowej historiografii poświęconej dominikanom wciąż też niedostatecznie obecny jest polski rozdział w dziejach reformy obserwanckiej. Niniejszy projekt stawia sobie za zadanie choć częściowe uzupełnienie tej luki. Henryk Bitterfeld z Brzegu był członkiem polskiej prowincji dominikanów i profesorem Uniwersytetu w Pradze. Jego traktat poświęcony reformie zakonu był pierwszym dziełem tego rodzaju. Henryk napisał go najprawdopodobniej na prośbę samego Rajmunda z Kapui, generała zakonu odpowiedzialnego za wprowadzenie reformy obserwanckiej w zakonie dominikańskim. Tekst ten zawiera zarówno diagnozę przyczyn kryzysu, jaki dotknął zakon w XIV wieku oraz rozmaitych nadużyć, jakich dopuszczali się zakonnicy, jak i konkretne rozwiązania pozwalające na powrót do wierności zakonnym przepisom. Za sprawą licznych cytatów i odniesień do tekstów poświęconych życiu zakonnemu (Ojców Kościoła, św. Bernarda z Clairvaux czy św. Tomasza z Akwinu) tekst ten jest dobrze osadzony w chrześcijańskiej tradycji teologicznej. Jest też ważnym głosem w debacie nad reformą Kościoła w ogóle. Edycja i analiza traktatu, zarówno jego zawartości, jak i tradycji rękopiśmiennej pozwoli poznać założenia dominikańskiego ruchu obserwanckiego, jego miejsce w chrześcijańskiej teologii życia zakonnego i historii Kościoła, a także pozwoli prześledzić rozprzestrzenianie się idei głoszonych przez polskiego dominikanina w całym zakonie. Poza tradycyjną publikacją książkowa zbioru studiów i edycji krytycznej efektem projektu będzie również edycja cyfrowa opublikowana na stronie Pracowni Łaciny średniowiecznej Instytutu Języka Polskiego PAN oraz zamieszczenie tekstu w formie przeszukiwalnej w korpusie tekstów średniowiecznych tworzonych przez tę samą pracownię.
RZĄDY SOLIDARNOŚCIOWE W POLSCE W LATACH 1989-1993 WOBEC PODSTAWOWYCH PROBLEMÓW TRANSFORMACJI USTROJOWEJ.
Kierownik: prof. dr hab. Antoni Dudek
Konkurs: OPUS 8, panel: HS3, nr 2014/15/B/HS3/02290
Przyznana kwota: 100 100 PLN
Czas realizacji: 2015-2018
KRYTYCZNE WYDANIE TEKSTU ŁACIŃSKIEGO Z XII WIECZNEGO KODEKSU „PERYKOPY EWANGELICZNE” ARCHIWUM DIECEZJI PŁOCKIEJ.
Kierownik: dr hab. Leszek Misiarczyk
Konkurs: OPUS 7, panel: HS3, nr 2014/13/B/HS3/04756
Przyznana kwota: 107 900 PLN
Czas realizacji: 2015-2017
PROTOKOŁY Z PARYSKIEGO PROCESU PRZECIWKO ZAKONOWI TEMPLARIUSZY (1309-1311) – EDYCJA KRYTYCZNA.
Kierownik: dr Magdalena Satora
Konkurs: SONATA 8, panel: HS3, nr 2014/15/D/HS3/00524
Przyznana kwota: 213 980 PLN
Czas realizacji: 2015-2019
PRZEKŁAD NA JĘZYK ANGIELSKI KSIĄŻKI: J. NAUMOWICZ, „PRAWDZIWE POCZĄTKI BOŻEGO NARODZENIA” ORAZ JEJ REWIZJA I AKTUALIZACJA AUTORSKA.
Kierownik projektu: ks. prof. dr hab. Józef Naumowicz
Konkurs: NPRH 2018, Umiędzynarodowienie 3.a.
Przyznana kwota: 70 882,00 PLN
PRZEKŁAD NA JĘZYK ANGIELSKI KSIĄŻKI: J. NAUMOWICZ, „GENEZA CHRZEŚCIJAŃSKIEJ RACHUBY LAT” ORAZ JEJ REWIZJA I AKTUALIZACJA AUTORSKA.
Kierownik projektu: ks. prof. dr hab. Józef Naumowicz
Konkurs: NPRH 2017, Moduł Uniwersalia 2.1.
Przyznana kwota:84 090,00 PLN.
ŹRÓDŁA WCZESNOCHRZEŚCIJAŃSKIE. KONTYNUACJA POLSKIEJ EDYCJI W RAMACH SERII WYDAWNICZEJ „PISMA STAROCHRZEŚCIJAŃSKICH PISARZY” (PSP).
Kierownik projektu: ks. dr hab. Tadeusz Kołosowski
Wykonawcy z Instytutu Historii: ks. prof. dr hab. Leszek Misiarczyk, ks. dr hab. Tomasz Skibiński, prof. UKSW, dr Katarzyna Maria Dźwigała
Konkurs: NPRH 2016, Moduł Uniwersalia 2.2
Przyznana kwota: 600 000,00 PLN
Opis projektu:
Celem projektu jest kontynuacja i ożywienie prestiżowej serii Pisma Starochrześcijańskich Pisarzy (PSP), zapoczątkowanej w roku 1969 z inicjatywy wybitnych badaczy starożytności chrześcijańskiej: ks. prof. Emila Stanuli i ks. prof. Wincentego Myszora, której celem od początku była polska edycja źródeł wczesnochrześcijańskich. Do współpracy w realizacji niniejszego projektu zaproszono szerokie grono naukowców (historyków, teologów, filozofów i filologów klasycznych), a także doktorantów nie tylko z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, ale i z innych ośrodków w Polsce. Łącznie 17 osób. Dzieło obejmuje w sumie wydanie 24 tomów pism autorów wczesnochrześcijańskich w przekładzie z języków oryginalnych (grecki, łaciński, syryjski) na język polski. W ramach realizacji niniejszego projektu zostaną wydane pisma następujących autorów wczesnochrześcijańskich: Augustyna, Laktancjusza, Bedy Czcigodnego, Nila z Ancyry, Maksyma z Turynu, Orygenesa, Eucheriusza z Lyonu, Jana Chryzostoma, Metodego z Olimpu, Atanazego Aleksandryjskiego, Teodoreta z Cyru, Romana Melodosa, Izaaka z Niniwy, Hilarego z Poitiers. Wydane zostaną również donatystyczne acta martyrum i passiones oraz źródła do historii paulicjan.
O wartości każdego tomu stanowi przede wszystkim naukowe opracowanie każdego pisma. Aby zrozumieć dzieła pisarzy starochrześcijańskich, nie wystarczy nawet znajomość języka oryginału, ale trzeba być gruntownie obeznanym z kontekstem kulturowym, historycznym, teologicznym i filozoficznym, w jakim zakorzenione jest dane dzieło. Stąd przekład każdego pisma starożytnego będzie poprzedzony naukowym wprowadzeniem o charakterze historyczno-literackim, który wskaże i wyjaśni powyższe konteksty. Inne ważne kwestie związane z danym tekstem będą interpretowane czy dodatkowo wyjaśniane z reguły w przypisach lub dodatkowym komentarzu. Filologowie klasyczni są od lat przekonani, że przekład tekstu starożytnego stanowi specyficzną odmianę analizy hermeneutycznej. Dlatego również same tłumaczenia stanowią sensu stricto prace badawcze, dokonywane przy pomocy analizy hermeneutycznej. Jej efektem jest odpowiedni dobór słów, znaczeń i wyrażeń, odpowiadający kontekstowi kulturowemu, historycznemu, teologicznemu i filozoficznemu badanego i przekładanego tekstu. Każdy z tomów zostanie ponadto opatrzony indeksami: biblijnym, nazw własnych i rzeczowym, które dodatkowo wzbogacą wartość każdego tomu.
IKONOKLAZM BIZANTYJSKI – SPÓR O KONCEPCJĘ OBRAZU RELIGIJNEGO. GŁÓWNE TEKSTY ŹRÓDŁOWE.
Kierownik projektu: ks. prof. dr hab. Józef Naumowicz
Konkurs: NPRH 2016, Moduł Uniwersalia 2.2
Przyznana kwota: 221 793,00 PLN
RĘKOPISY LITURGICZNE KRÓLESTWA JEROZOLIMSKIEGO PRZECHOWYWANE W LONDYŃSKIEJ BRITISH LIBRARY – BADANIA NAD KULTURĄ I ŻYCIEM ZBIOROWYM SPOŁECZNOŚCI ŁACIŃSKICH NA BLISKIM WSCHODZIE W XIII W.
Kierownik projektu: dr Bartłomiej Dźwigała
Konkurs: NCN 2021, Miniatura 4
Przyznana kwota: 16 881 PLN
Czas realizacji: 2021-2022
Opis projektu:
Po utracie Jerozolimy na rzecz Saladyna w 1187 roku i fiasku kolejnych prób odzyskania Świętego Miasta, łacinnicy utrzymujący kontrolę nad pasem miast portowych Bliskiego Wschodu z głównym ośrodkiem w mieście Akka z jednej strony starali się kultywować pamięć o skutecznej obronie Grobu Chrystusa przez dziewięć dekad XII wieku, a z drugiej musieli zmierzyć się z problemem kreowania nowej tożsamości zbiorowej w zmieniających się okolicznościach historycznych.
Moje badania nad księgami liturgicznymi wytworzonymi przez i dla społeczności łacińskich funkcjonujących na Bliskim Wschodzie w XIII wieku wykazały, że na różne sposoby odwoływano się do wcześniejszego okresu panowania krzyżowców w Jerozolimie, jednak nie kopiowano w prosty sposób schematów z XII wieku, lecz treści były twórczo przetwarzane i transformowane w odniesieniu do nowych okoliczności.
Księgi liturgiczne z XIII wiecznego łacińskiego Wschodu są ważnym świadectwem przemian w europejskiej kulturze politycznej i duchowej, której ważnym wątkiem stało się staranie o odzyskanie Jerozolimy i mobilizacja do powszechnego wysiłku na rzecz obrony przed naporem muzułmańskim – wątek ten będzie jednym z centralnych zagadnień historii europejskiej jeszcze w czasach nowożytnych.
DZIECKO, MATKA, POŁOŻNA, LEKARZ W TRAKTACIE GINEKOLOGICZNYM „DE REGIMINE PREGNANTIANUM” MICHELE SAVONAROLI.
Dr Anna Głusiuk
Stypendium Fundacji Lanckorońskich na 2019 r.
Opis projektu:
Celem projektu Dziecko, matka, położna, lekarz w traktacie ginekologicznym „De regimine pregnantium” Michele Savonaroli jest kwerenda naukowa, analiza traktatu ginekologicznego, uznawanego za pierwsze dzieło napisane w języku wernakularnym (volgare), jak również porównanie go z innymi traktatami ginekologicznymi epoki średniowiecza. Wymiernym i udokumentowanym efektem naukowym realizowanego projektu będzie seria artykułów, w których zostaną przedstawione wyniki przeprowadzonych badań.
KULT RELIKWII KRZYŻA ŚWIĘTEGO I PIERWSZA WYPRAWA KRZYŻOWA – WSPÓŁODDZIAŁYWANIE NA KULTURĘ ŚREDNIOWIECZNEJ EUROPY ŁACIŃSKIEJ.
Dr Bartłomiej Dźwigała
Stypendium Fundacji Lanckorońskich na 2018 r.
Opis projektu:
Dzięki otrzymanemu stypendium mogłem zrealizować miesięczny pobyt naukowy w Londynie w sierpniu 2018 r. Pracowałem w bibliotece Uniwersytetu Londyńskiego (Senate House Library) oraz w bibliotekach posiadających szeroki specjalistyczny księgozbiór w interesujących mnie dziedzinach (Institute of Historical Research Library oraz Warburg Institute Library). Moje poszukiwania ogniskowały się na literaturze średniowiecznej związanej z pierwszą wyprawą krzyżową i dziejami łacińskiego Królestwa Jerozolimskiego. Zbierałem również materiały dotyczące kultu relikwii Krzyża świętego i ogólnie kultu relikwii w cywilizacji łacińskiej. Bogate zbiory biblioteczne pozwoliły mi dotrzeć do trudno dostępnych publikacji – udało mi się odnaleźć poszukiwane od dłuższego czasu tytuły, jak również odkryłem nieznane mi wcześniej materiały. Owocna była możliwość korzystania z elektronicznych zbiorów biblioteki Instytutu Warburga. Dostęp do zasobów londyńskich bibliotek naukowych pomógł mi nie tylko zbudować bibliografię opracowywanych przeze mnie zagadnień na potrzeby publikacji artykułów naukowych, ale również umożliwił mi znaczne poszerzenie perspektywy badawczej.
CZASOPISMO „SAECULUM CHRISTIANUM. PRACE HISTORYCZNE” – TŁUMACZENIA NA J. ANGIELSKI ARTYKUŁÓW OPUBLIKOWANYCH W LATACH 2015-2017.
Redaktor naczelny: ks. prof. dr hab. Waldemar Graczyk, Zastępca redaktora naczelnego: prof. dr hab. Jolanta M. Marszalska, Sekretarz Redakcji: dr Anna Głusiuk
Ministerstwo Nauki i Edukacji, Działalność Upowszechniająca Naukę – działalność wydawnicza w 2019.
Przyznana kwota: 134 238,00 PLN
Rozpoczęcie projektu: 2019
CZASOPISMO „SAECULUM CHRISTIANUM. PRACE HISTORYCZNE”
Redaktor naczelny: ks. prof. dr hab. Waldemar Graczyk, Zastępca redaktora naczelnego: prof. dr hab. Jolanta M. Marszalska, Sekretarz Redakcji: dr Anna Głusiuk
Ministerstwo Edukacji i Nauki, Program Rozwój Czasopism Naukowych
Przyznana kwota: 58 000 PLN
Rozpoczęcie projektu: 2022
NAUKA POLSKA W EPOCE NOWOŻYTNEJ. IDEE I LUDZIE – W 550. ROCZNICĘ URODZIN MIKOŁAJA KOPERNIKA
Ks. prof. dr hab. Wojciech Zawadzki, dr Bartłomiej Dźwigała
Ministerstwa Edukacji i Nauki, Doskonała Nauka/ Wsparcie konferencji naukowych
Przyznana kwota: 21 615,00 PLN
Czas realizacji: 2023
OD NIEPODLEGŁOŚCI DO NIEPODLEGŁOŚCI – CYKL KONFERENCJI NAUKOWYCH
Przyznana kwota: 44 433,00 PLN
Czas realizacji: 2018
UDZIAŁ PRACOWNIKÓW INSTYTUTU HISTORII W PROJEKTACH NAUKOWYCH (OD 2012 ROKU, stan na dzień 24 lutego 2023 roku)
Dr hab. Adam Dziurok, prof. UKSW – wykonawca w projekcie:
PANTEON GÓRNOŚLĄSKI – BADANIA NAUKOWE
Ministerstwo Nauki i Edukacji, program DIALOG.
Grant realizowany przez Uniwersytet Śląski w Katowicach
Czas realizacji: 2019–2021
Dr Katarzyna Maria Dźwigała – wykonawca w projekcie:
ŹRÓDŁA WCZESNOCHRZEŚCIJAŃSKIE. KONTYNUACJA POLSKIEJ EDYCJI W RAMACH SERII WYDAWNICZEJ „PISMA STAROCHRZEŚCIJAŃSKICH PISARZY” (PSP)
NPRH, 22H 16 0387 84.
Kierownik projektu: ks. dr hab. T. Kołosowski, prof. UKSW
W ramach projektu powstała książka: Roman Melodos, Hymny wybrane, wprowadzenie, przekład z języka greckiego, opracowanie naukowe i indeksy: K.M. Dźwigała, Pisma Starochrześcijańskich Pisarzy t. 75, Warszawa 2020.
Ks. prof. dr hab. Waldemar Graczyk – wykonawca w projekcie:
DOKOŃCZENIE EDYCJI 20-TOMOWEJ ENCYKLOPEDII KATOLICKIEJ.
Kierownik projektu: ks. prof. dr hab. Stanisław Wilk.
NPRH – Moduł 1.1
Czas realizacji: 2012-2014.
Ks. prof. dr hab. Kazimierz Łatak – wykonawca w projekcie:
ATLAS KLASZTORÓW W POLSCE X-XXI W.
Kierownik projektu: prof. dr hab. Henryk Gapski
NPRH Nr 0273/NPRH5/H11/84/2017
Czas realizacji: 2017-2022
Dr hab. Rafał Łatka, prof. UKSW – koordynator projektu:
WŁADZE KOMUNISTYCZNE WOBEC KOŚCIOŁÓW I ZWIĄZKÓW WYZNANIOWYCH W POLSCE 1944–1989
Projekt badawczy Instytutu Pamięci Narodowej
Prof. dr hab. Jolanta M. Marszalska – wykonawca w projekcie:
DOKOŃCZENIE EDYCJI 20-TOMOWEJ ENCYKLOPEDII KATOLICKIEJ.
Kierownik projektu: ks. prof. dr hab. Stanisław Wilk.
NPRH – Moduł 1.1
Czas realizacji: 2012-2014.
Dr hab. Dariusz Milewski, prof. UKSW – wykonawca w projekcie:
AKTA SKARBOWE JAKO ŹRÓDŁO DO DZIEJÓW WOJSKOWOŚCI STAROPOLSKIEJ ZA PANOWANIA WAZÓW (1587-1668)
NPRH, moduł 1.1, nr 11H 13 0334 82
Czas realizacji: 2013-2023
Ks. prof. dr hab. Leszek Misiarczyk – wykonawca w projekcie:
PRZEKŁAD, EDYCJA KRYTYCZNA I ANALIZA TREŚCI „PONTYFIKAŁU PŁOCKIEGO Z XII WIEKU
Kierownik: ks. prof. dr hab. Henryk Seweryniak
NPRH – konkurs Uniwersalia 2.2 I/2017
Czas realizacji: 2018-2020.
W ramach projektu powstała publikacja „Pontificale Plocense I”, tom II. Textus et in linguae Polonem Translatio, ed. Leszek Misiarczyk, Pelplin 2020.
ŹRÓDŁA WCZESNOCHRZEŚCIJAŃSKIE. KONTYNUACJA POLSKIEJ EDYCJI W RAMACH SERII WYDAWNICZEJ „PISMA STAROCHRZEŚCIJAŃSKICH PISARZY” (PSP)
NPRH, 22H 16 0387 84.
Kierownik projektu: ks. dr hab. T. Kołosowski, prof. UKSW
W ramach projektu powstało tłumaczenie Komentarza do Ewangelii Łukasza Bedy Czcigodnego.
Ks. dr hab. Tomasz Skibiński – wykonawca w projekcie:
ŹRÓDŁA WCZESNOCHRZEŚCIJAŃSKIE. KONTYNUACJA POLSKIEJ EDYCJI W RAMACH SERII WYDAWNICZEJ „PISMA STAROCHRZEŚCIJAŃSKICH PISARZY” (PSP)
NPRH, 22H 16 0387 84.
Kierownik projektu: ks. dr hab. T. Kołosowski, prof. UKSW
W ramach grantu przygotowanie tłumaczenia dzieł Eucheriusza z Lyonu: Formulae spiritalis intellegentiae oraz Instrutiones. Publikacja złożona do druku w Wydawnictwie Naukowym UKSW: Eucheriusz z Lyonu, Dzieła egzegetyczne. Zasady rozumienia duchowego, Wyjaśnienia, wprowadzenie, przekład z języka łacińskiego i redakcja naukowa T. Skibiński, (221 ss.).
Dr hab. Anna Zajchowska-Bołtromiuk, prof. UKSW – wykonawca w projektach:
SŁOWNICTWO POLSKIE W XV-WIECZNYCH ROZARIUSZACH ŁACIŃSKICH. STUDIUM PORÓWNAWCZE
NCN OPUS 2016/21/B/HS2/01249
Czas realizacji: 2017-2020
KORESPONDENCJA JANA KAPISTRANA Z POLAKAMI W LATACH 1451-1456: STUDIA I EDYCJA ŹRÓDŁOWA
NCN 2015/18/M/HS3/00091
Czas realizacji: 2016-2018
PRZESZŁOŚĆ W KULTURZE ŚREDNIOWIECZNEJ POLSKI
0038/NPRH3/H11/82/2014
Czas realizacji: 2014–2017
MONUMENTA VATICANA RES GESTAS POLONICAS ILLUSTRANTIA – EDYCJA ŹRÓDEŁ PROWENIENCJI PAPIESKIEJ DO DZIEJÓW POLSKI W PÓŹNYM ŚREDNIOWIECZU (OD 1394 ROKU)
NPRH, projekt nr 0026/NPRH2/H11/81/2013
KULTURA I RZECZYPOSPOLITEJ W EUROPIE. HERMENEUTYKA WARTOŚCI
SŁOWNIK BIOGRAFICZNY POLSKICH MENDYKANTÓW W ŚREDNIOWIECZU. T. 1. DOMINIKANIE
NPRH nr 11 H 12 0169 81
2013-2015
DZIEDZICTWO KULTUROWE PO KLASZTORACH SKASOWANYCH NA ZIEMIACH DAWNEJ RZECZPOSPOLITEJ ORAZ ŚLĄSKU W XVIII I XIX W.: LOSY, ZNACZENIE, INWENTARYZACJA (współpracownik)
NPRH, nr 11H 11 021280
Czas realizacji: 2012-2016
KATALOG ŁACIŃSKICH RĘKOPISÓW ŚREDNIOWIECZNYCH Z ARCHIWUM POLSKIEJ PROWINCJI DOMINIKANÓW W KRAKOWIE (kierownik projektu)
NCN
Czas realizacji: 2011-2014
RUCHY RELIGIJNE W ŚREDNIOWIECZNEJ POLSCE. ANTOLOGIA TEKSTÓW ŹRÓDŁOWYCH
NCN nr 2776/B/H03/2011/40
Czas realizacji: 2011-2014
Ks. dr hab. Dominik Zamiatała, prof. UKSW – wykonawca w projekcie:
WŁADZE KOMUNISTYCZNE WOBEC KOŚCIOŁÓW I ZWIĄZKÓW WYZNANIOWYCH W POLSCE 1944–1989
Projekt badawczy Instytutu Pamięci Narodowej
