Grant  –  nr rej NPRH/F/SP/0021/2024/13

Bolesław Kominek – człowiek pogranicza: 1945-1974

Streszczenie

Cele projektu

Celem projektu jest przeprowadzenie szerokich badań naukowych dotyczących postaci księdza/biskupa/kardynała Bolesława Kominka, jako człowieka pogranicza. Bolesław Kominek urodził się na Śląsku na styku trzech kultur: polskiej, niemieckiej, czeskiej. Rozpoczął naukę w niemieckiej szkole, ukończył w polskim gimnazjum, studia wyższe realizował w Krakowie i w Paryżu. Doświadczenie młodości i edukacji ukształtowało w nim tożsamość polską, silnie osadzoną w kulturze europejskiej. Posługiwał się biegle czterema językami: polskim, niemieckim, łaciną i francuskim. Zadaniem badawczym będzie przedstawienie jego życia i działalności w odniesieniu do kategorii pogranicza. Pojęcie pogranicza związane jest z pewną przejściowością i zawieszone jest między różnymi doświadczeniami i tożsamościami, może być terenem dialogu lub konfliktu. W związku z tym badacze mają świadomość niedookreśloności tej kategorii pojęciowej. Bolesław Kominek kojarzony jest głównie jako duchowny Kościoła rzymskokatolickiego, a był także człowiekiem dialogu na wielu płaszczyznach: międzynarodowej, ogólnopolskiej i lokalnej. Korzystając z różnorodnych, w tym zupełnie nieznanych źródeł archiwalnych – polskich i zagranicznych, zaprezentowana i zanalizowana zostanie działalność Bolesława Kominka, we wspomnianych wyżej obszarach. Wynikiem projektu badawczego będzie wypełnienie ważnej luki badawczej, gdyż dotychczasowe ujęcia dot. aktywności ks. Kominka były jednostronne i niepełne. Zespół badawczy przedstawi działalność tego wybitnego kapłana w trzech wspomnianych wyżej obszarach, dając tym samym pełne spojrzenie na jego znaczenie w europejskiej historii. Realizacja tak nakreślonego projektu będzie miała istotne znaczenie dla polskiego dziedzictwa narodowego i kulturowego, gdyż pokaże jego wkład w budowanie współpracy z poszanowaniem tożsamości narodowej.

Związek projektu z założeniami programu oraz celami i zakresem konkursu

Realizacja projektu wprost wiąże się z głównymi założeniami programu oraz celami i zakresem konkursu, gdyż przybliża działalność wybitnej jednostki polskich dziejów oraz włącza do obiegu publicznego ważne elementy dziedzictwa narodowego w postaci twórczości Bolesława Kominka. Najistotniejszym wyrazem jego dorobku jest Orędzie Biskupów Polskich do Biskupów Niemieckich z 18 listopada 1965 r. Projekt badawczy w znaczący sposób uzupełni wiedzę na temat ks. Bolesława Kominka i zaprezentuje wpływ, jaki może wywrzeć jednostka na zgodną egzystencje dwóch narodów: polskiego i niemieckiego. Opracowany materiał źródłowy będzie pożyteczny dla wielu dyscyplin naukowych, m.in. historii, politologii, teologii, socjologii, kulturoznawstwa, czy nauk o komunikacji.

Charakterystyka planowanego wyniku (w tym on-line)

Wynikiem projektu będzie publikacja źródłowa ukazująca aktywność ks. Bolesława Kominka na trzech płaszczyznach: międzynarodowej, ogólnopolskiej i lokalnej w latach 1945-1974. W pierwszej z nich ujęte zostaną działania duchownego na poziomie ponadnarodowym, przede wszystkim w kontekście  relacji polsko-zachodnioeuropejskich oraz w perspektywie Kościoła powszechnego; w kolejnej na poziomie krajowym; w trzeciej zaś na Śląsku. Każdy tom dokumentów zostanie poprzedzony wstępem oraz zostanie zaopatrzony w aparat krytyczny w postaci przypisów rzeczowych i tekstowych, a także indeks osobowy i geograficzny, wykaz skrótów i bibliografię prac wykorzystanych przy jego przygotowaniu. Oprócz publikacji w wersji tradycyjnej (papierowej) tomy zostaną udostępnione w Repozytorium Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, w języku polskim oraz angielskim. Zostanie także zorganizowana interdyscyplinarna konferencja naukowa dotyczącą różnych płaszczyzn działalności ks. Kominka. Edycja źródłowa będąca efektem projektu będzie miała wpływ na rozwój badań w zakresie historii Polski i Europy, biografistyki, stosunków międzynarodowych, prezentacji roli jednostki w kształtowaniu relacji między zwaśnionymi narodami – budowaniu między nimi porozumienia.