Katedra Nauk Pomocniczych Historii
Adres email: janusz.grabowski@uksw.edu.pl
ORCID 0000-0003-1438-8029
ŻYCIORYS:
– Magisterium (1983) w Instytucie Historii i Archiwistyki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu na podstawie pracy pt. „Książęta Mazowsza płockiego w XIV-XV w. Siemowit IV i jego potomstwo. Studium genealogiczne” przygotowanej pod kierunkiem wybitnego genealoga prof. dr Kazimierza Jasińskiego.
– Doktorat (1998) nadany uchwałą Rady Wydziału Nauk Historycznych UMK na podstawie dysertacji pt. „Kancelarie i dokumenty książąt mazowieckich w latach 1341-1381”, przygotowanej pod opieką prof. dr K. Jasińskiego i prof. dr hab. Jana Pakulskiego.
– Habilitacja (2013) na Wydziale Nauk Historycznych UMK w Toruniu na podstawie kolokwium i rozprawy pt. Dynastia Piastów mazowieckich. Studia nad dziejami politycznymi Mazowsza, intytulacją i genealogią książąt, Kraków 2012. Tytuł doktora habilitowanego nauk humanistycznych w zakresie historii, specjalność: nauki pomocnicze historii, archiwistyka.
– Profesura (2024) tytuł profesora nauk humanistycznych w dziedzinie historii nadany przez Prezydenta RP Andrzeja Dudę.
Ukończony Międzynarodowy Kurs Dyplomatyki i Paleografii Łacińskiej, zorganizowany przez The International Centre of Information about the History of the Balkan and Mediterranean Countries (CIBAL) w Bari (Włochy) (1995). Dyplom Ministero Beni Culturali e Ambientali (Włochy).
DŚWIADCZENIE ZAWODOWE
Od 1987: Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie: od 1999 adiunkt, od 2013 profesor nadzwyczajny, od 2024 profesor
2006-2017 Wydział Humanistyczny Wyższej Szkoły Przymierza Rodzin im. Bł. E. Bojanowskiego w Warszawie (obecnie Colegium Verum): adiunkt, od 2013 profesor uczelni
Od 01.10.2023 do 30.09.2024 Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku, filia Akademii Finansów i Biznesu Vistula w Warszawie: profesor uczelni.
Od 01.10.2025 Katedra Nauk Pomocniczych Historii UKSW, profesor
ZAINTERESOWANIA BADAWCZE
Moja zainteresowania naukowe dotyczą dyplomatyki staropolskiej i genealogii Piastów oraz dziejów politycznych Mazowsza i Europy Środkowej w średniowieczu. Prowadzę również badania z zakresu archiwistyki i nauk pomocniczych historii, zwłaszcza edytorstwa, paleografii, sfragistyki. Kolejnym polem moich zainteresowań jest postać Władysława Łokietka – odnowiciela Królestwa Polskiego. Prowadzę również badania nad skarbowością i dworem książęcym w średniowiecznej Polsce oraz dziejami miast mazowieckich, w tym Starej i Nowej Warszawy. Ponadto interesuję się elitą umysłową w średniowieczu oraz prozopografią szlachty mazowieckiej.
CZŁONKOSTWO W STOWARZYSZENIACH NAUKOWCYH:
– Polskie Towarzystwo Historyczne
– Polskie Towarzystwo Heraldyczne
– członek Zarządu Towarzystwa Miłośników Historii w Warszawie
– członek Varsavianistycznego Zespołu Badawczego w Instytucie Historii PAN w Warszawie
– członek Mazowieckiego Zespołu Badawczego w Instytucie Historii PAN w Warszawie
– członek jury Konkursu „Varsaviana” im. Hanny Szwankowskiej
– członek Komitetu Honorowego obchodów „500-lecia włączenia Mazowsza do Królestwa Polskiego” (2025)
CZŁONEK RAD NAUKOWYCH CZASOPISM:
„Średniowiecze Polskie i Powszechne”
„Miscellanea Historico-Archivistica”
„Rocznik Warszawski. Seria nowa”
„Rocznik Liwski. Serias Nova”, przewodniczący rady naukowej
NAGRODY I ODZNACZENIA:
– Nagroda w „Konkursie Varsaviana” (1999/2002) za dysertację doktorską
– Srebrny Krzyż Zasługi (2008)
– Nagroda Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych (2012) za rozprawę habilitacyjną
– Nagroda Polskiego Towarzystwa Heraldycznego (2013) za rozprawę habilitacyjną
– Dyplom Honorowy w „Konkursie Varsaviana: im. Hanny Szwankowskiej (2024) za książkę pt. Janusz II książę mazowiecki pretendent do tronu polskiego (1455-16 lutego 1495) (Kraków 2023)
– Nagroda Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych (2024) za dorobek naukowy
KSIĄŻKI AUTORSKIE I WSPÓŁAUTORKIE:
Kolekcja Tomasza Niewodniczańskiego w Bitburgu, oprac. J. Grabowski, T. Niewodniczański (Warszawa 1996)
Kancelarie i dokumenty książąt mazowieckich w latach 1341-1381. Ośrodki zarządzania i kultury (Warszawa 1999
Z dziejów stosunków Polski z zakonem krzyżackim w Prusach (XIII-XVI wiek) (Warszawa 2006)
Grunwald 600 lat chwały, oprac. Janusz Grabowski (Warszawa 2010)
Dynastia Piastów mazowieckich. Studia nad dziejami Mazowsza, intytulacją i genealogią książąt (Kraków 2012, wyd. 2, Kraków 2016)
Poczet książąt i księżnych mazowieckich (Kraków 2019)
Władysław Łokietek – odnowiciel Królestwa Polskiego, oprac. J. Grabowski (Warszawa 2020)
Matricularum Regni Poloniae Summaria, pars V Sigismundi Augusti regis tempora complectens (1548–1572), volumen 1–2. Index personarum et locorum, contexuerunt: J. Grabowski, M. Kulecki, Varsoviae 2023
Janusz II książę mazowiecki pretendent do tronu polskiego (1455-16 lutego 1495) (Kraków 2023)
Rachunki Janusza II księcia mazowieckiego z lat 1477-1485, 1487-1490, wyd. Janusz Grabowski (Kraków 2024).
WAŻNIEJSZE ARTYKUŁY (wybór):
Między Polską, Luksemburgami, Litwą a Zakonem Krzyżackim. Uwagi nad zhołdowaniem Mazowsza przez Kazimierza Wielkiego, [w:] Europa środkowa i wschodnia w polityce Piastów, red. K. Zielińska-Melkowska, Toruń 1997, s. 121-138.
Intelektualiści w kancelarii książęcej na Mazowszu w XIV i pierwszej połowie XV wieku. Ze studiów nad średniowieczną elitą umysłową na ziemiach polskich, w: Genealogia – Stan i perspektywy badań nad społeczeństwem Polski średniowiecznej na tle porównawczym, red. J. Pakulski, Toruń 2003, s. 209-229.
Ustrój i organizacja władz Starej i Nowej Warszawy w epoce książąt mazowieckich (XIV-XVI wiek), „Rocznik Warszawski”, t. 36, 2008, s. 61-80.
Tytulatura mazowiecka i ruska na dokumentach królewskich Piastów i Jagiellonów, w: Polska kancelaria królewska czasów nowożytnych. Miedzy władzą a społeczeństwem, cz. III, red. W. Chorążyczewski, W. Krawczuk, Warszawa 2008, s. 9-31.
Dzieje archiwów polskich w okresie staropolskim, [w:] Archiwa wczoraj i dziś, red. K. Kozłowski, W. Stępniak, Warszawa 2012, s. 85-93.
XV wieczne przywileje dla Nowej Warszawy. Ze studiów nad ustrojem i organizacją miasta extra muros w okresie książęcym (do 1526 r.), „Rocznik Warszawski”, t. 37, 2012, s. 5-25.
Elita umysłowa na dworze i w kancelarii książąt mazowieckich w okresie późnego średniowiecza (II poł. XV w. – 1526 r.) „Archeion” t. 115, 2014, s. 403-432.
Kancelarie książęce na Mazowszu (do 1526 r.) [w:] Dyplomatyka staropolska, red. T. Jurek, Warszawa 2015, s. 213-252.
Piotr z Chodkowa, kanclerz książęcy, biskup płocki. Przyczynek do roli uczonych ma Mazowszu w późnym średniowieczu, „Miscellanea”, t. XXII, 2015, s. 107-120
„Annales seu cronicae” Jana Długosza jako źródło do genealogii Piastów, [w:] Jan Długosz (1415-1480) życie i dzieła, red. L. Korczak i in. Kraków 2016, s. 151-168.
Tytulatura pruska, elbląska, chełmińska i królewiecka na dokumentach i listach Jagiellonów, Miscellanea, t. 24, 2016, s. 127-137.
The Masovian Metrica. Registry of the Masovian Principality, in. Polish Crown Metrica, Warszawa 2017
Małżeństwa niedynastyczne Piastów Mazowieckich w XV–XVI w. , w: Dziedzictwo książąt mazowieckich. Stan badań i postulaty badawcze, red. J. Grabowski, R. Mroczek, P. Mrozowski, Warszawa 2017, s. 91-113
Warszawskie pochówki Piastów mazowieckich, w: Fines testis temporum. Studia ofiarowane Profesor Elżbiecie Kowalczyk-Heyman w pięćdziesięciolecie pracy naukowej, Warszawa 2017, s. 85-96
Mariaże mazowiecko-litewskie w XIII-XIV wieku. Przyczynek do chrystianizacji Litwy, w: Rola Kościoła w dziejach Polski. Kościoły w Rzeczypospolitej, red. J. Krochmal, Warszawa 2017, s. 56-72.
Wizerunki książąt i księżnych mazowieckich. Przyczynek do ikonografii władców Mazowsza, [w:] Kościół w Polsce a sąsiedzi, red. J. Grabowski, T. Rutkowski, Warszawa 2017, s. 63-84.
Warszawa i Mazowsze w planach ostatniego Jagiellona, w: Jagiellonowie i ich świat. Centrum a peryferie w systemie władzy Jagiellonów, red. B. Czwojdrak, J. Sperka, P. Węcowski, Oświęcim 2018
Dzieje Makowa w czasach Piastów Mazowieckich, [w:] Dzieje Makowa Mazowieckiego, t. 1, red. J. Szczepański, Maków Mazowiecki-Pułtusk 2020, s. 17-85.
Sojusznicy i rywale. Polityka Piastów mazowieckich wobec Władysława Łokietka, w: Władysław Łokietek – odnowiciel Królestwa Polskiego. Restaurator Regni Poloniae, red. J. Grabowski, ks. W. Graczyk, H. Wajs, Warszawa 2021, s. 85-112.
Konflikty graniczne między Wielkim Księstwem Litewskim i Mazowszem w XIV-XVI w. a relacje między dynastiami i społeczeństwem obu państw. w: Realne i wyobrażone granice i rubieże Wielkiego Księstwa Litewskiego, red. D. Michaluk, Ciechanowiec 2021, s. 51-63
Dworzanie i pokojowcy księcia mazowieckiego Janusza II (1471-1495). Studium prozopograficzne, „Miscellanea Historico-Archivistica”, t. XXVII, Warszawa 2021, s. 7-36.
Inkorporacja Mazowsza do Królestwa Polskiego w okresie panowania Jagiellonów. Zarys problematyki, [w:] Człowiek twórcą historii, t. 2, red. K. Mikulski, Z. Noga, Białystok 2024, s. 91-114.
REDAKCJA I WSPÓREDAKCJA PUBLIKACJI:
Kościół i społeczeństwo. Studia nad obiegiem informacji i konfliktami zbrojnymi w dawnych i nowych wiekach, red. J. Grabowski, Warszawa 2012. Redakcja i wstęp.
Od traktatu kaliskiego traktatu kaliskiego do pokoju oliwskiego. Polsko-krzyżacko-pruskie stosunki dyplomatyczne w latach 1343-1660 – Vom Frieden von Kalisch bis zum Frieden von Oliva. Diplomatische Beziehungen zwischen dem Königreich Polen und dem Deutschen Orden / Herzogtum Preußen in den Jahren 1333–1660„, Warszawa 2014. Redakcja i wstęp [wspólnie z A. Bues, J. Krochmalem, G. Vercameremi H. Wajsem]
Vocaburarium iinternationale sigillographicum, ed. K. Müller, L. Vrtel, Bratislava 2016 (wyd. 2017). Redakcja polskiej wersji językowej [wraz z M. Hlebionek, A. Banieckim, D. Bednarkiem, R. Forysiak-Wójcińskim, P. Gutem, P. Pokorą i D. Żygadło]
„Kościół w Polsce a sąsiedzi. Studia dedykowana profesorowi Markowi Kazimierzowi Barańskiemu”, Warszawa 2017. Redakcja i wstęp [wraz T. P. Rutkowskim]
PRACA W ZESPOŁACH BADAWCZYCH REALIZUJĄCYCH PROJEKTY FINANSOWANE W DRODZE KONKURSÓW KRAJOWYCH (wybór):
– Grant Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki „Urzędnicy miejscy z ziem dawnej Rzeczypospolitej, Śląska i Pomorza w XIII-XVIII wieku” N108 Historia/2008. W ramach projektu wykonałem obszerną kwerendy do spisu urzędników miejskich Starej i Nowej Warszawy (XIV w. – 1795 r.
– Grant Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego pt. „Nauki pomocnicze historii”, nr NN 108 0301 33. Finalnym osiągnięciem zespołu była publikacja pracy pt. Dyplomatyka staropolska, red. T. Jurek, Warszawa 2015. Mój wkład obejmuje opracowanie dyplomatyki mazowieckiej pt. Kancelarie książęce na Mazowszu (do 1526 roku), w: Dyplomatyka, s. 213-252.
– Grant związany z realizacją projektu NPRH nr 0471/NPRH5/30/84/2017 „Epoka jagiellońska i jej dziedzictwo w I Rzeczypospolitej do 1795 roku. Problematyka gospodarcza i społeczna, dzieje miast”. Przygotowałem razem z dr Michałem Kuleckim z Archiwum Głównego Akt Dawnych obszerny indeks osób i miejscowości, sporządzony w języku łacińskim, do sumariusza Metryki Koronnej z czasów króla Zygmunta Augusta (1548-1572) pt. Matricularum Regni Poloniae Summaria, pars V Sigismundi Augusti regis tempora complectens (1548–1572), volumen 1–2. Index personarum et locorum, contexuerunt: J. Grabowski, M. Kulecki, Varsoviae 2023, ss. 1201.
– Grant związany z realizacją projektu „Epoka jagiellońska i jej dziedzictwo w I Rzeczypospolitej do 1795 roku. Problematyka gospodarcza i społeczna, dzieje miast”. W ramach wspomnianego grantu uczestniczyłem w opracowaniu dwóch projektów. Pierwszy dotyczył opracowania „Katalog ksiąg miejskich z ziem koronnych Rzeczypospolitej (do 1600 r.)”. Do bazy wprowadziłem dane z 145 ksiąg miejskich.
– Kolejnym projektem grantu (NPRH nr 0468/NPRH5/30/84/2017) była edycja łacińsko-polska Metryki Koronnej nr 7. W ramach projektu przygotowałem do druku publikację pt. Rachunki Janusza II księcia mazowieckiego z lat 1477-1485, 1487-1490, wyd. Janusz Grabowski (Kraków 2024).
