Ekologia Prus Królewskich, red. W. Zawadzki, Pelplin 2022. Wydanie współfinansowane przez Tauron.

Historia gospodarcza świata, wykładana na wielu uniwersytetach i opisana w podręcznikach do historii, utożsamiana jest z postępem cywilizacyjny, podnoszeniem standardu życia ludzi, wzrostem zamożności społeczeństw, rozwojem wytwórczości, poszukiwaniem rynków zbytu oraz konkurencją państw w obrocie handlowym. Jednak historia gospodarcza świata to również historia destrukcji środowiska naturalnego. Przez wieki człowiek z różną intensywnością eksploatował przyrodę i czynił „ziemię sobie poddaną”. Przy niewielkiej populacji ludności świata środowisko przyrodnicze miało zdolność do regeneracji, samooczyszczania i zastępowalności. Sytuacja radykalnie zmieniła się w XX w., kiedy liczba ludzi żyjących na ziemi w krótkim czasie gwałtownie wzrosła. Dodatkowe wyzwanie stanowi nierównomierne rozmieszczenie społeczeństw w skali makro (państw) i mikro (miast). Skutkuje to między innymi problemami z wyżywieniem ludności, zabezpieczeniem dostępu do wody, poszukiwaniem nowych źródeł energii i kurczeniem się zasobów naturalnych. Współcześnie nie brakuje zwolenników ratowania świata poprzez „depopulację”, rozumianą jako ingerowanie w regulację i kontrolę urodzeń czy wręcz działania nieakceptowalne z punktu widzenia etyki i praw człowieka. Inni wskazują na konieczność działań proekologicznych, i chociaż ten kierunek wydaje się słuszny i przynosi już wymierne rezultaty i pozytywne zmiany, niekiedy przybiera on niestety charakter polityczny, ideologiczny lub biznesowy. Jeszcze inni promotorzy ekologii akcentują konieczność wychowania człowieka do świadomego i odpowiedzialnego życia w zgodzie z naturą, ale te działania wydają się być obliczone na pokolenia a przyrodę trzeba ratować natychmiast.

Niszczenie świata przyrody ma swoją historię. Procesy takie jak zanieczyszczenie wód i powietrza, rabunkowa gospodarka leśna, opadanie wód gruntowych czy całkowite wyginięcie wielu gatunków flory i fauny, rozpoczęły się w minionych stuleciach. Problematyka ta interesowała dotąd polskich historyków w bardzo ograniczonym zakresie. Nie ma ogólnopolskich lub nawet regionalnych badań dotyczących dziejów ekologii na polskich ziemiach. Słabo rozpoznana jest skala strat poniesionych przez środowisko przyrodnicze w minionych wiekach w poszczególnych regionach Polski. Co więcej, wydaje się, że wśród polskich historyków nie ma specjalistów zajmujących się tą problematyką, brak metody prowadzenia takich badań, nie ma rozpoznanych źródeł archiwalnych a co gorsza, nie ma aktualnie większego zainteresowania historią ekologii w Polsce. Jest to poważne zaniechanie, bowiem diagnoza choroby i jej przyczyn musi poprzedzać terapię. Odnosi się to również do aktualnie podejmowanych działań ekologicznych w naszym kraju.