Niedługo po głośnych protestach katolików w Nowej Hucie (kwiecień 1960 r.) i Zielonej Górze (maj 1960 r.), do podobnych wystąpień doszło w Gliwicach. Parafianie bronili krzyża przy kościele franciszkanów na miejscu planowanej budowy kościoła. W wyniku interwencji sił milicyjnych 24 czerwca 1960 r. rozproszono tłum, a 37 protestujących zatrzymano. Gliwicki protest, w którym wzięło udział ok. tysiąca osób, był najliczniejszym wystąpieniem przeciwko władzom PRL na terenie województwa katowickiego pomiędzy Październikiem 1956 r. a Marcem 1968 r. Niniejsze opracowanie naukowe, wydane w 60. rocznicę protestu, po raz pierwszy przybliża te wydarzenia, które w okresie PRL zostały skazane na zapomnienie. Książka składa się zasadniczo z dwóch części o nieco odmiennym charakterze – opisowej i dokumentacyjnej. Część narracyjną otwiera rozdział zatytułowany Konteksty, w którym scharakteryzowano politykę władz partyjno-państwowych wobec Kościoła katolickiego w skali ogólnopolskiej oraz na poziomie województwa katowickiego na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX w., a także przedstawiono kwestie społeczne, gospodarcze i wyznaniowe Gliwic, które pozwalają zrozumieć specyfikę funkcjonowania społeczności parafii franciszkańskiej w dzielnicy hutniczej. Druga część pracy ukazuje starania zakonników i parafian o nową świątynię, kontrowersje związane z postawieniem krzyża oraz przebieg zajść podczas akcji jego usuwania. W trzecim rozdziale przedstawiono represyjne działania wobec uczestników protestu, konsekwencje tych zajść oraz późniejsze zabiegi o nową świątynię. W aneksie źródłowym zaprezentowano zarówno dokumenty o zróżnicowanym charakterze (listy parafian, sentencja wyroku, homilia), jak i relacje świadków lub krewnych uczestników zajść.

Adam Dziurok, Bogusław Tracz, W obronie krzyża. Protest w Gliwicach w 1960 roku, wyd. Instytut Pamięci Narodowej, Muzeum w Gliwicach, Katowice–Gliwice–Warszawa 2020, 256 s.,  ISBN 978-83-8098-935-1 (IPN), ISBN 978-83-957562-7-6 (MG)